Catullus Poems-61-68

Poem 61

Vocabulary for Poem 61

Collis o Heliconii

cultor, Uraniae genus,

qui rapis teneram ad virum

virginem, o Hymenaee Hymen,

o Hymen Hymenaee;

cinge tempora floribus

suave olentis amaraci,

flammeum cape laetus, huc

huc veni, niveo gerens

luteum pede soccum;

excitusque hilari die,

nuptialia concinens

voce carmina tinnula,

pelle humum pedibus, manu

pineam quate taedam.

Namque Iunia Manlio,

qualis Idalium colens

venit ad Phrygium Venus

iudicem, bona cum bona

nubet alite virgo,

floridis velut enitens

myrtus Asia ramulis

quos Hamadryades deae

ludicrum sibi roscido

nutriunt umore.

Quare age, huc aditum ferens,

perge linquere Thespiae

rupis Aonios specus,

nympha quos super irrigat

frigerans Aganippe.

Ac domum dominam voca

coniugis cupidam novi,

mentem amore revinciens,

ut tenax hedera huc et huc

arborem implicat errans.

Vosque item simul, integrae

virgines, quibus advenit

par dies, agite in modum

dicite, o Hymenaee Hymen,

o Hymen Hymenaee.

Ut libentius, audiens

se citarier ad suum

munus, huc aditum ferat

dux bonae Veneris, boni

coniugator amoris.

Quis deus magis est ama-

tis petendus amantibus?

Quem colent homines magis

caelitum, o Hymenaee Hymen,

o Hymen Hymenaee?

Te suis tremulus parens

invocat, tibi virgines

zonula soluunt sinus,

te timens cupida novos

captat aure maritus.

Tu fero iuveni in manus

floridam ipse puellulam

dedis a gremio suae

matris, o Hymenaee Hymen,

o Hymen Hymenaee.

Nil potest sine te Venus,

fama quod bona comprobet,

commodi capere, at potest

te volente. Quis huic deo

compararier ausit?

Nulla quit sine te domus

liberos dare, nec parens

stirpe nitier; ac potest

te volente. Quis huic deo

compararier ausit?

Quae tuis careat sacris,

non queat dare praesides

terra finibus: at queat

te volente. Quis huic deo

compararier ausit?

Claustra pandite ianuae.

Virgo adest. Viden ut faces

splendidas quatiunt comas?

. . . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . . .

. . . . . . . . .

tardet ingenuus pudor.

Quem tamen magis audiens,

flet quod ire necesse est.

Flere desine. Non tibi Au-

runculeia periculum est,

ne qua femina pulcrior

clarum ab Oceano diem

viderit venientem.

Talis in vario solet

divitis domini hortulo

stare flos hyacinthinus.

Sed moraris, abit dies.

Prodeas nova nupta.

Prodeas nova nupta, si

iam videtur, et audias

nostra verba. Viden? Faces

aureas quatiunt comas:

prodeas nova nupta.

Non tuus levis in mala

deditus vir adultera,

probra turpia persequens,

a tuis teneris volet

secubare papillis,

lenta sed velut adsitas

vitis implicat arbores,

implicabitur in tuum

complexum. Sed abit dies:

prodeas nova nupta.

O cubile, quod omnibus

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . .

candido pede lecti,

quae tuo veniunt ero,

quanta gaudia, quae vaga

nocte, quae medio die

gaudeat! Sed abit dies:

prodeas nova nupta.

Tollite, o pueri, faces:

flammeum video venire.

Ite concinite in modum

"Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee."

Ne diu taceat procax

Fescennina iocatio,

nec nuces pueris neget

desertum domini audiens

concubinus amorem.

Da nuces pueris, iners

concubine! Satis diu

lusisti nucibus: lubet

iam servire Talasio.

Concubine, nuces da.

Sordebant tibi vilicae,

concubine, hodie atque heri:

nunc tuum cinerarius

tondet os. Miser a miser

concubine, nuces da.

Diceris male te a tuis

unguentate glabris marite

abstinere, sed abstine.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Scimus haec tibi quae licent

sola cognita, sed marito

ista non eadem licent.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Nupta, tu quoque quae tuus

vir petet cave ne neges,

ni petitum aliunde eat.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

En tibi domus ut potens

et beata viri tui,

quae tibi sine serviat

(io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee)

usque dum tremulum movens

cana tempus anilitas

omnia omnibus annuit.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Transfer omine cum bono

limen aureolos pedes,

rasilemque subi forem.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Aspice intus ut accubans

vir tuus Tyrio in toro

totus immineat tibi.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Illi non minus ac tibi

pectore uritur intimo

flamma, sed penite magis.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Mitte brachiolum teres,

praetextate, puellulae:

iam cubile adeat viri.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Vos bonae senibus viris

cognitae bene feminae,

collocate puellulam.

Io Hymen Hymenaee io,

io Hymen Hymenaee.

Iam licet venias, marite:

uxor in thalamo tibi est,

ore floridulo nitens,

alba parthenice velut

luteumve papaver.

At, marite, ita me iuvent

caelites, nihilo minus

pulcer es, neque te Venus

neglegit. Sed abit dies:

perge, ne remorare.

Non diu remoratus es:

iam venis. Bona te Venus

iuverit, quoniam palam

quod cupis cupis, et bonum

non abscondis amorem.

Ille pulveris Africi

siderumque micantium

subducat numerum prius,

qui vestri numerare volt

multa milia ludi.

Ludite ut lubet, et brevi

liberos date. Non decet

tam vetus sine liberis

nomen esse, sed indidem

semper ingenerari.

Torquatus volo parvulus

matris e gremio suae

porrigens teneras manus

dulce rideat ad patrem

semihiante labello.

Sit suo similis patri

Manlio et facile insciis

noscitetur ab omnibus,

et pudicitiam suae

matris indicet ore.

Talis illius a bona

matre laus genus approbet,

qualis unica ab optima

matre Telemacho manet

fama Penelopeo.

Claudite ostia, virgines:

lusimus satis. At boni

coniuges, bene vivite et

munere assiduo valentem

exercete iuventam.

Poem 62

Vocabulary for Poem 62

Vesper adest, iuvenes, consurgite: Vesper Olympo

exspectata diu vix tandem lumina tollit.

Surgere iam tempus, iam pinguis linquere mensas,

iam veniet virgo, iam dicetur hymenaeus.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Cernitis, innuptae, iuvenes? Consurgite contra;

nimirum Oetaeos ostendit Noctifer ignes.

Sic certest; viden ut perniciter exsiluere?

Non temere exsiluere, canent quod vincere par est.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Non facilis nobis, aequales, palma parata est;

aspicite, innuptae secum ut meditata requirunt.

Non frustra meditantur: habent memorabile quod sit;

nec mirum, penitus quae tota mente laborant.

Nos alio mentes, alio divisimus aures;

Iure igitur vincemur: amat victoria curam.

Quare nunc animos saltem convertite vestros;

dicere iam incipient, iam respondere decebit.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Hespere, quis caelo fertur crudelior ignis?

Qui natam possis complexu avellere matris,

complexu matris retinentem avellere natam,

et iuveni ardenti castam donare puellam.

Quid faciunt hostes capta crudelius urbe?

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Hespere, quis caelo lucet iucundior ignis?

Qui desponsa tua firmes conubia flamma,

quae pepigere viri, pepigerunt ante parentes,

nec iunxere prius quam se tuus extulit ardor.

Quid datur a diuis felici optatius hora?

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Hesperus e nobis, aequales, abstulit unam.

. . .

. . .

namque tuo adventu vigilat custodia semper;

nocte latent fures, quos idem saepe revertens,

Hespere, mutato comprendis nomine Eous.

At lubet innuptis ficto te carpere questu.

Quid tum, si carpunt, tacita quem mente requirunt?

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Ut flos in saeptis secretus nascitur hortis,

ignotus pecori, nullo convolsus aratro,

quem mulcent aurae, firmat sol, educat imber;

multi illum pueri, multae optavere puellae:

idem cum tenui carptus defloruit ungui,

nulli illum pueri, nullae optavere puellae:

sic virgo, dum intacta manet, dum cara suis est;

cum castum amisit polluto corpore florem,

nec pueris iucunda manet, nec cara puellis.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Ut cidua in nudo vitis quae nascitur arvo,

numquam se extollit, numquam mitem educat uvam,

sed tenerum prono deflectens pondere corpus

iam iam contingit summum radice flagellum;

hanc nulli agricolae, nulli coluere iuvenci:

at si forte eadem est ulmo coniuncta marito,

multi illam agricolae, multi coluere iuvenci;

sic virgo dum intacta manet, dum inculta senescit;

cum par conubium maturo tempore adepta est,

cara viro magis et minus est invisa parenti.

Et tu ne pugna cum tali coniuge, virgo.

Non aequom est pugnare, pater cui tradidit ipse,

ipse pater cum matre, quibus parere necesse est.

Virginitas non tota tua est, ex parte parentum est,

tertia pars patrist, pars est data tertia matri,

tertia sola tua est: noli pugnare duobus,

qui genero sua iura simul cum dote dederunt.

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee!

Poem 63

Vocabulary for Poem 63

Super alta vectus Attis celeri rate maria,

Phrygium ut nemus citato cupide pede tetigit,

adiitque opaca silvis redimita loca deae,

stimulatus ibi furenti rabie, vagus animis,

devolsit ili acuto sibi pondera silice, 5

itaque ut relicta sensit sibi membra sine viro,

etiam recente terrae sola sanguine maculans,

niveis citata cepit manibus leve typanum,

typanum tuum, Cybebe, tua, mater, initia,

quatiensque terga tauri teneris cava digitis 10

canere haec suis adorta est tremebunda comitibus.

"Agite ite ad alta, Gallae, Cybeles nemora simul,

simul ite, Dindymenae dominae vaga pecora,

aliena quae petentes velut exules loca

sectam meam exsecutae duce me mihi comites 15

rapidum salum tulistis truculentaque pelagi,

et corpus evirastis Veneris nimio odio;

hilarate erae citatis erroribus animum.

Mora tarda mente cedat: simul ite, sequimini

Phrygiam ad domum Cybebes, Phrygia ad nemora deae, 20

ubi cymbalum sonat vox, ubi tympana reboant,

tibicen ubi canit Phryx curvo grave calamo,

ubi capita Maenades vi iaciunt hederigerae,

ubi sacra sancta acutis ululatibus agitant,

ubi suevit illa divae volitare vaga cohors, 25

quo nos decet citatis celerare tripudiis."

Simul haec comitibus Attis cecinit notha mulier,

thiasus repente linguis trepidantibus ululat,

leve tympanum remugit, cava cymbala recrepant,

viridem citus adit Idam properante pede chorus. 30

Furibunda simul anhelans vaga vadit animam agens

comitata tympano Attis per opaca nemora dux,

veluti iuvenca vitans onus indomita iugi,

rapidae ducem sequuntur Gallae properipedem.

Itaque ut domum Cybebes tetigere lassulae, 35

nimio e labore somnum capiunt sine Cerere.

Piger his labante languore oculos sopor operit;

abit in quiete molli rabidus furor animi.

Sed ubi oris aurei Sol radiantibus oculis

lustravit aethera album, sola dura, mare ferum, 40

pepulitque noctis umbras vegetis sonipedibus,

ibi Somnus excitam Attin fugiens citus abiit;

trepidante eum recepit dea Pasithea sinu.

Ita de quiete molli rapida sine rabie

simul ipsa pectore Attis sua facta recoluit, 45

liquidaque mente vidit sine quis ubique foret,

animo aestuante rusum reditum ad vada tetulit.

Ibi maria vasta visens lacrimantibus oculis,

patriam allocuta maesta est ita voce miseriter.

"Patria o mei creatrix, patria o mea genetrix, 50

ego quam miser relinquens, dominos ut erifugae

famuli solent, ad Idae tetuli nemora pedem,

ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem,

et earum opaca adirem furibunda latibula,

ubinam aut quibus locis te positam, patria, reor? 55

Cupit ipsa pupula ad te sibi derigere aciem,

rabie fera carens dum breve tempus animus est.

Egone a mea remota haec ferar in nemora domo?

Patria, bonis, amicis, genitoribus abero?

Abero foro, palaestra, stadio et gyminasiis? 60

Miser a miser, querendum est etiam atque etiam, anime.

Quod enim genus figuraest, ego non quod obierim?

Ego mulier, ego adulescens, ego ephebus, ego puer,

ego gymnasi fui flos, ego eram decus olei:

mihi ianuae frequentes, mihi limina tepida, 65

mihi floridis corollis redimita domus erat,

linquendum ubi esset orto mihi Sole cubiculum.

Ego nunc deum ministra et Cybeles famula ferar?

Ego Maenas, ego mei pars, ego vir sterilis ero?

Ego viridis algida Idae nive amicta loca colam? 70

Ego vitam agam sub altis Phrygiae columinibus,

ubi cerva silvicultrix, ubi aper nemorivagus?

Iam iam dolet quod egi, iam iamque paenitet."

Roseis ut huic labellis sonitus citus abiit,

geminas deorum ad aures nova nuntia referens, 75

ibi iuncta iuga resolvens Cybele leonibus

laevumque pecoris hostem stimulans ita loquitur.

"Agedum," inquit "age ferox i, fac ut hunc furor agitet,

fac uti furoris ictu reditum in nemora ferat,

mea libere nimis qui fugere imperia cupit. 80

Age caede terga cauda, tua verbera patere,

fac cuncta mugienti fremitu loca retonent,

rutilam ferox torosa cervice quate iubam."

Ait haec minax Cybebe religatque iuga manu.

Ferus ipse sese adhortans rapidum incitat animo, 85

vadit, fremit, refringit virgulta pede vago.

At ubi umida albicantis loca litoris adiit,

teneramque vidit Attin prope marmora pelagi,

facit impetum. Illa demens fugit in nemora fera;

ibi semper omne vitae spatium famula fuit. 90

Dea, magna dea, Cybebe, dea domina Dindymi,

procul a mea tuos sit furor omnis, era, domo:

alios age incitatos, alios age rabidos.

Poem 64

Vocabulary for Poem 64

Peliaco quondam prognatae vertice pinus

dicuntur liquidas Neptuni nasse per undas

Phasidos ad fluctus et fines Aeëtaeos,

cum lecti iuvenes, Argivae robora pubis,

auratam optantes Colchis avertere pellem

ausi sunt vada salsa cita decurrere puppi,

caerula verrentes abiegnis aequora palmis.

Diva quibus retinens in summis urbibus arces

ipsa levi fecit volitantem flamine currum,

pinea coniungens inflexae texta carinae.

Illa rudem cursu prima imbuit Amphitriten;

quae simul ac rostro ventosum proscidit aequor

tortaque remigio spumis incanuit unda,

emersere freti candenti e gurgite vultus

aequoreae monstrum Nereïdes admirantes.

Illa, atque haud alia, viderunt luce marinas

mortales oculis nudato corpore Nymphas

nutricum tenus exstantes e gurgite cano.

Tum Thetidis Peleus incensus fertur amore,

tum Thetis humanos non despexit hymenaeos,

tum Thetidi pater ipse iugandum Pelea sensit.

O nimis optato saeclorum tempore nati

heroes, salvete, deum genus! O bona matrum

progenies, salvete iter<um, salvete bonarum!>

vos ego saepe, meo vos carmine compellabo.

Teque adeo eximie taedis felicibus aucte,

Thessaliae columen Peleu, cui Iuppiter ipse,

ipse suos divum genitor concessit amores;

tene Thetis tenuit pulcerrima Nereïne?

Tene suam Tethys concessit ducere neptem,

Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem?

Quae simul optatae finito tempore luces

advenere, domum conventu tota frequentat

Thessalia, oppletur laetanti regia coetu:

dona ferunt prae se, declarant gaudia vultu.

Deseritur Cieros, linquunt Pthiotica Tempe

Crannonisque domos ac moenia Larisaea,

Pharsalum coeunt, Pharsalia tecta frequentant.

Rura colit nemo, mollescunt colla iuvencis,

non humilis curvis purgatur vinea rastris,

non glebam prono convellit vomere taurus,

non falx attenuat frondatorum arboris umbram,

squalida desertis rubigo infertur aratris.

Ipsius at sedes, quacumque opulenta recessit

regia, fulgenti splendent auro atque argento.

Candet ebur soliis, collucent pocula mensae,

tota domus gaudet regali splendida gaza.

Pulvinar vero divae geniale locatur

sedibus in mediis, Indo quod dente politum

tincta tegit roseo conchyli purpura fuco.

Haec vestis priscis hominum variata figuris

heroum mira virtutes indicat arte.

Namque fluentisono prospectans litore Diae,

Thesea cedentem celeri cum classe tuetur

indomitos in corde gerens Ariadna furores,

necdum etiam sese quae visit visere credit,

utpote fallaci quae tum primum excita somno

desertam in sola miseram se cernat harena.

Immemor at iuvenis fugiens pellit vada remis,

irrita ventosae linquens promissa procellae.

Quem procul ex alga maestis Minoïs ocellis,

saxea ut effigies bacchantis, prospicit, eheu,

prospicit et magnis curarum fluctuat undis,

non flavo retinens subtilem vertice mitram,

non contecta levi velatum pectus amictu,

non tereti strophio lactentis vincta papillas,

omnia quae toto delapsa e corpore passim

ipsius ante pedes fluctus salis alludebant.

Sed neque tum mitrae neque tum fluitantis amictus

illa vicem curans toto ex te pectore, Theseu,

toto animo, tota pendebat perdita mente.

A misera, assiduis quam luctibus externavit

spinosas Erycina serens in pectore curas,

illa tempestate, ferox quo ex tempore Theseus

egressus curvis e litoribus Piraeï

attigit iniusti regis Gortynia templa.

Nam perhibent olim crudeli peste coactam

Androgeoneae poenas exsolvere caedis

electos iuvenes simul et decus innuptarum

Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro.

Quis angusta malis cum moenia vexarentur,

ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis

proicere optavit potius quam talia Cretam

funera Cecropiae nec funera portarentur.

Atque ita nave levi nitens ac lenibus auris

magnanimum ad Minoa venit sedesque superbas.

Hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo

regia, quam suavis exspirans castus odores

lectulus in molli complexu matris alebat,

quales Eurotae praecingunt flumina myrtus

aurave distinctos educit verna colores,

non prius ex illo flagrantia declinavit

lumina, quam cuncto concepit corpore flammam

funditus atque imis exarsit tota medullis.

Heu misere exagitans immiti corde furores

sancte puer, curis hominum qui gaudia misces,

quaeque regis Golgos quaeque Idalium frondosum,

qualibus incensam iactastis mente puellam

fluctibus, in flavo saepe hospite suspirantem!

Quantos illa tulit languenti corde timores!

Quanto saepe magis fulgore expalluit auri,

cum saevum cupiens contra contendere monstrum

aut mortem appeteret Theseus aut praemia laudis!

Non ingrata tamen frustra munuscula divis

promittens tacito succepit vota labello.

Nam velut in summo quatientem brachia Tauro

quercum aut conigeram sudanti cortice pinum

indomitus turbo contorquens flamine robur,

eruit (illa procul radicitus exturbata

prona cadit, late quaevis cumque obvia frangens),

sic domito saevum prostravit corpore Theseus

nequiquam vanis iactantem cornua ventis.

Inde pedem sospes multa cum laude reflexit

errabunda regens tenui vestigia filo,

ne labyrintheis e flexibus egredientem

tecti frustraretur inobservabilis error.

Sed quid ego a primo digressus carmine plura

commemorem, ut linquens genitoris filia vultum,

ut consanguineae complexum, ut denique matris,

quae misera in gnata deperdita laetabatur,

omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem:

aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae

venerit, aut ut eam devinctam lumina somno

liquerit immemori discedens pectore coniunx?

Saepe illam perhibent ardenti corde furentem

clarisonas imo fudisse e pectore voces,

ac tum praeruptos tristem conscendere montes,

unde aciem in pelagi vastos protenderet aestus,

tum tremuli salis adversas procurrere in undas

mollia nudatae tollentem tegmina surae,

atque haec extremis maestam dixisse querellis,

frigidulos udo singultus ore cientem:

"Sicine me patriis avectam, perfide, ab aris

perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?

Sicine discedens neglecto numine divum,

immemor a! deuota domum periuria portas?

Nullane res potuit crudelis flectere mentis

consilium? Tibi nulla fuit clementia praesto,

immite ut nostri vellet miserescere pectus?

At non haec quondam blanda promissa dedisti

voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,

sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos,

quae cuncta aërii discerpunt irrita venti.

Nunc iam nulla viro iuranti femina credat,

nulla viri speret sermones esse fideles;

quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,

nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:

sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,

dicta nihil metuere, nihil periuria curant.

Certe ego te in medio versantem turbine leti

eripui, et potius germanum amittere crevi,

quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.

Pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque

praeda, neque iniacta tumulabor mortua terra.

Quaenam te genuit sola sub rupe leaena,

quod mare conceptum spumantibus exspuit undis,

quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis,

talia qui reddis pro dulci praemia vita?

Si tibi non cordi fuerant conubia nostra,

saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,

attamen in vestras potuisti ducere sedes,

quae tibi iucundo famularer serva labore,

candida permulcens liquidis vestigia lymphis,

purpureave tuum consternens veste cubile.

Sed quid ego ignaris nequiquam conquerar auris,

externata malo, quae nullis sensibus auctae

nec missas audire queunt nec reddere voces?

Ille autem prope iam mediis versatur in undis,

nec quisquam apparet vacua mortalis in alga.

Sic nimis insultans extremo tempore saeva

fors etiam nostris invidit questibus auris.

Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo

Cnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,

indomito nec dira ferens stipendia tauro

perfidus in Cretam religasset navita funem,

nec malus hic celans dulci crudelia forma

consilia in nostris requiesset sedibus hospes!

Nam quo me referam? Quali spe perdita nitor?

Idaeosne petam montes? At gurgite lato

discernens ponti truculentum dividit aequor.

An patris auxilium sperem? Quemne ipsa reliqui

respersum iuvenem fraterna caede secuta?

Coniugis an fido consoler memet amore?

Quine fugit lentos incurvans gurgite remos?

Praeterea nullo colitur sola insula tecto,

nec patet egressus pelagi cingentibus undis.

Nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,

omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.

Non tamen ante mihi languescent lumina morte,

nec prius a fesso secedent corpore sensus,

quam iustam a divis exposcam prodita multam

caelestumque fidem postrema comprecer hora.

Quare facta virum multantes vindice poena

Eumenides, quibus anguino redimita capillo

frons exspirantis praeportat pectoris iras,

huc huc adventate, meas audite querellas,

quas ego, vae misera, extremis proferre medullis

cogor inops, ardens, amenti caeca furore.

Quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,

vos nolite pati nostrum vanescere luctum,

sed quali solam Theseus me mente reliquit,

tali mente, deae, funestet seque suosque."

Has postquam maesto profudit pectore voces,

supplicium saevis exposcens anxia factis,

annuit invicto caelestum numine rector;

quo motu tellus atque horrida contremuerunt

aequora concussitque micantia sidera mundus.

Ipse autem caeca mentem caligine Theseus

consitus oblito dimisit pectore cuncta,

quae mandata prius constanti mente tenebat,

dulcia nec maesto sustollens signa parenti

sospitem Erechtheum se ostendit visere portum.

Namque ferunt olim, classi cum moenia divae

linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,

talia complexum iuveni mandata dedisse:

"Gnate mihi longa iucundior unice vita,

gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,

reddite in extrema nuper mihi fine senectae,

quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus

eripit invito mihi te, cui languida nondum

lumina sunt gnati cara saturata figura,

non ego te gaudens laetanti pectore mittam,

nec te ferre sinam fortunae signa secundae,

sed primum multas expromam mente querellas,

canitiem terra atque infuso pulvere foedans,

inde infecta vago suspendam lintea malo,

nostros ut luctus nostraeque incendia mentis

carbasus obscurata dicet ferrugine Hibera.

Quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,

quae nostrum genus ac sedes defendere Erecthei

annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,

tum vero facito ut memori tibi condita corde

haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas;

ut simul ac nostros invisent lumina collis,

funestam antennae deponant undique vestem,

candidaque intorti sustollant vela rudentes,

quam primum cernens ut laeta gaudia mente

agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet."

Haec mandata prius constanti mente tenentem

Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes

aëreum nivei montis liquere cacumen.

At pater, ut summa prospectum ex arce petebat,

anxia in assiduos absumens lumina fletus,

cum primum infecti conspexit lintea veli,

praecipitem sese scopulorum e vertice iecit,

amissum credens immiti Thesea fato.

Sic funesta domus ingressus tecta paterna

morte ferox Theseus, qualem Minoïdi luctum

obtulerat mente immemori, talem ipse recepit.

Quae tum prospectans cedentem maesta carinam

multiplices animo volvebat saucia curas.

At parte ex alia florens volitabat Iacchus

cum thiaso Satyrorum et Nysigenis Silenis,

te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore.

Cui Thyades passim lymphata mente furebant

euhoe bacchantes, euhoe capita inflectentes.

Harum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos,

pars e divolso iactabant membra iuvenco,

pars sese tortis serpentibus incingebant,

pars obscura cavis celebrabant orgia cistis,

orgia quae frustra cupiunt audire profani;

plangebant aliae proceris tympana palmis,

aut tereti tenuis tinnitus aere ciebant;

multis raucisonos efflabant cornua bombos

barbaraque horribili stridebat tibia cantu.

Talibus amplifice vestis decorata figuris

pulvinar complexa suo velabat amictu.

Quae postquam cupide spectando Thessala pubes

expleta est, sanctis coepit decedere divis.

Hic, qualis flatu placidum mare matutino

horrificans Zephyrus proclivas incitat undas,

Aurora exoriente vagi sub limina Solis,

quae tarde primum clementi flamine pulsae

procedunt leviterque sonant plangore cachinni,

post vento crescente magis magis increbescunt,

purpureaque procul nantes ab luce refulgent:

sic tum vestibuli linquentes regia tecta

ad se quisque vago passim pede discedebant.

Quorum post abitum princeps e vertice Pelei

advenit Chiron portans silvestria dona:

nam quoscumque ferunt campi, quos Thessala magnis

montibus ora creat, quos propter fluminis undas

aura parit flores tepidi fecunda Favoni,

hos indistinctis plexos tulit ipse corollis,

quo permulsa domus iucundo risit odore.

Confestim Penios adest, viridantia Tempe,

Tempe, quae silvae cingunt super impendentes,

†Minosim linquens †doris celebranda choreis,

non vacuos: namque ille tulit radicitus altas

fagos ac recto proceras stipite laurus,

non sine nutanti platano lentaque sorore

flammati Phaëthontis et aërea cupressu.

Haec circum sedes late contexta locavit,

vestibulum ut molli velatum fronde vireret.

Post hunc consequitur sollerti corde Prometheus,

extenuata gerens veteris vestigia poenae,

quam quondam silici restrictus membra catena

persolvit pendens e verticibus praeruptis.

Inde pater divum sancta cum coniuge natisque

advenit caelo, te solum, Phoebe, relinquens

unigenamque simul cultricem montibus Idri:

Pelea nam tecum pariter soror aspernata est,

nec Thetidis taedas voluit celebrare iugales.

Qui postquam niveis flexerunt sedibus artus

large multiplici constructae sunt dape mensae,

cum interea infirmo quatientes corpora motu

veridicos Parcae coeperunt edere cantus.

His corpus tremulum complectens undique vestis

candida purpurea talos incinxerat ora,

at roseae niveo residebant vertice vittae,

aeternumque manus carpebant rite laborem.

Laeva colum molli lana retinebat amictum,

dextera tum leviter deducens fila supinis

formabat digitis, tum prono in pollice torquens

libratum tereti versabat turbine fusum,

atque ita decerpens aequabat semper opus dens,

laneaque aridulis haerebant morsa labellis,

quae prius in levi fuerant exstantia filo:

ante pedes autem candentis mollia lanae

vellera virgati custodibant calathisci.

Haec tum clarisona pellentes vellera voce

talia divino fuderunt carmine fata,

carmine, perfidiae quod post nulla arguet aetas.

O decus eximium magnis virtutibus augens,

Emathiae tutamen, Opis carissime nato,

accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores,

veridicum oraclum: sed vos, quae fata sequuntur,

currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Adveniet tibi iam portans optata maritis

Hesperus, adveniet fausto cum sidere coniunx,

quae tibi flexanimo mentem perfundat amore,

languidulosque paret tecum coniungere somnos,

levia substernens robusto bracchia collo.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Nulla domus tales umquam contexit amores,

nullus amor tali coniunxit foedere amantes,

qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Nascetur vobis expers terroris Achilles,

hostibus haud tergo, sed forti pectore notus,

qui persaepe vago victor certamine cursus

flammea praevertet celeris vestigia cervae.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Non illi quisquam bello se conferet heros,

cum Phrygii Teucro manabunt sanguine campi,

Troïcaque obsidens longinquo moenia bello

periuri Pelopis vastabit tertius heres.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Illius egregias virtutes claraque facta

saepe fatebuntur gnatorum in funere matres,

cum incultum cano solvent a vertice crinem,

putridaque infirmis variabunt pectora palmis.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Namque velut densas praecerpens messor aristas

sole sub ardenti flaventia demetit arva,

Troiugenum infesto prosternet corpora ferro.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Testis erit magnis virtutibus unda Scamandri,

quae passim rapido diffunditur Hellesponto,

cuius iter caesis angustans corporum acervis

alta tepefaciet permixta flumina caede.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Denique testis erit morti quoque reddita praeda,

cum teres excelso coacervatum aggere bustum

excipiet niveos perculsae virginis artus.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Nam simul ac fessis dederit fors copiam Achivis

urbis Dardaniae Neptunia solvere vincla,

alta Polyxenia madefient caede sepulcra;

quae, velut ancipiti succumbens victima ferro,

proiciet truncum summisso poplite corpus.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Quare agite optatos animi coniungite amores.

Accipiat coniunx felici foedere divam,

dedatur cupido iam dudum nupta marito.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Non illam nutrix orienti luce revisens

hesterno collum poterit circumdare filo,

anxia nec mater discordis maesta puellae

secubitu caros mittet sperare nepotes.

Currite ducentes subtegmina, currite, fusi.

Talia praefantes quondam felicia Pelei

carmina divino cecinerunt pectore Parcae.

Praesentes namque ante domos invisere castas

heroum, et sese mortali ostendere coetu,

caelicolae nondum spreta pietate solebant.

Saepe pater divum templo in fulgente revisens,

annua cum festis venissent sacra diebus,

conspexit terra centum procumbere tauros.

Saepe vagus Liber Parnasi vertice summo

Thyiadas effusis euantis crinibus egit,

cum Delphi tota certatim ex urbe ruentes

acciperent laeti divum fumantibus aris.

Saepe in letifero belli certamine Mavors

aut rapidi Tritonis era aut Amarunsia virgo

armatas hominum est praesens hortata catervas.

Sed postquam tellus scelere est imbuta nefando

iustitiamque omnes cupida de mente fugarunt,

perfudere manus fraterno sanguine fratres,

destitit extinctos gnatus lugere parentes,

optavit genitor primaevi funera nati,

liber ut innuptae poteretur flore novercae,

ignaro mater substernens se impia nato

impia non verita est divos scelerare penates.

Omnia fanda nefanda malo permixta furore

iustificam nobis mentem avertere deorum.

Quare nec talis dignantur visere coetus,

nec se contingi patiuntur lumine claro.

Poem 65

Vocabulary for Poem 65

Etsi me assiduo confectum cura dolore

sevocat a doctis, Ortale, virginibus,

nec potis est dulcis Musarum expromere fetus

mens animi, tantis fluctuat ipsa malis —

namque mei nuper Lethaeo in gurgite fratris

pallidulum manans alluit unda pedem,

Troia Rhoeteo quem subter litore tellus

ereptum nostris obterit ex oculis.

. . .

numquam ego te, vita frater amabilior,

aspiciam posthac? At certe semper amabo,

semper maesta tua carmina morte canam,

qualia sub densis ramorum concinit umbris

Daulias, absumpti fata gemens Ityli. —

Sed tamen in tantis maeroribus, Ortale, mitto

haec expressa tibi carmina Battiadae,

ne tua dicta vagis nequiquam credita ventis

effluxisse meo forte putes animo,

ut missum sponsi furtivo munere malum

procurrit casto virginis e gremio,

quod miserae oblitae molli sub veste locatum,

dum adventu matris prosilit, excutitur,

atque illud prono praeceps agitur decursu,

huic manat tristi conscius ore rubor.

Poem 66

Vocabulary for Poem 66

Omnia qui magni dispexit lumina mundi,

qui stellarum ortus comperit atque obitus,

flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur,

ut cedant certis sidera temporibus,

ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans

dulcis amor gyro devocet aëreo:

idem me ille Conon caelesti in limine vidit

e Beroniceo vertice caesariem

fulgentem clare, quam multis illa dearum

levia protendens brachia pollicita est,

qua rex tempestate novo auctus hymenaeo

vastatum finis iverat Assyrios,

dulcia nocturnae portans vestigia rixae,

quam de virgineis gesserat exuviis.

Estne novis nuptis odio Venus? Anne parentum

frustrantur falsis gaudia lacrimulis,

ubertim thalami quas intra limina fundunt?

non, ita me divi, vera gemunt, iverint.

Id mea me multis docuit regina querellis

invisente novo proelia torva viro.

Et tu non orbum luxti deserta cubile,

sed fratris cari flebile discidium?

Quam penitus maestas exedit cura medullas!

Ut tibi tunc toto pectore sollicitae

sensibus ereptis mens excidit! At te ego certe

cognoram a parva virgine magnanimam.

Anne bonum oblita es facinus, quo regium adepta es

coniugium, quod non fortior ausit alis?

Sed tum maesta virum mittens quae verba locuta est!

Iuppiter, ut tristi lumina saepe manu!

Quis te mutavit tantus deus? An quod amantes

non longe a caro corpore abesse volunt?

Atque ibi me cunctis pro dulci coniuge divis

non sine taurino sanguine pollicita es,

si reditum tetulisset. Is haut in tempore longo

captam Asiam Aegypti finibus addiderat.

Quis ego pro factis caelesti reddita coetu

pristina vota novo munere dissoluö.

Inuita, o regina, tuo de vertice cessi,

invita: adiuro teque tuumque caput,

digna ferat quod si quis inaniter adiurarit:

sed qui se ferro postulet esse parem?

Ille quoque eversus mons est, quem maximum in oris

progenies Thiae clara supervehitur,

cum Medi peperere novum mare, cumque iuventus

per medium classi barbara navit Athon.

Quid facient crines, cum ferro talia cedant?

Iuppiter, ut Chalybon omne genus pereat,

et qui principio sub terra quaerere venas

institit ac ferri stringere duritiem!

Abiunctae paulo ante comae mea fata sorores

lugebant, cum se Memnonis Aethiopis

unigena impellens nutantibus aëra pennis

obtulit Arsinoës Locridos ales equos,

isque per aetherias me tollens avolat umbras

et Veneris casto collocat in gremio.

Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat,

Graiïa Canopitis incola litoribus.

Inde Venus vario ne solum in lumine caeli

ex Ariadnaeis aurea temporibus

fixa corona foret, sed nos quoque fulgeremus

devotae flavi verticis exuviae,

uvidulam a fluctu cedentem ad templa deum me

sidus in antiquis diva novum posuit.

Virginis et saevi contingens namque Leonis

lumina, Callisto iuncta Lycaoniae,

vertor in occasum, tardum dux ante Boöten,

qui vix sero alto mergitur Oceano.

Sed quamquam me nocte premunt vestigia divum,

lux autem canae Tethyï restituit

(pace tua fari hic liceat, Ramnusia virgo,

namque ego non ullo vera timore tegam,

nec si me infestis discerpent sidera dictis,

condita quin veri pectoris evoluam)

non his tam laetor rebus, quam me afore semper,

afore me a dominae vertice discrucior,

quicum ego, dum virgo quondam fuit omnibus expers

unguentis, una milia multa bibi.

Nunc vos, optato quas iunxit lumine taeda,

non prius unanimis corpora coniugibus

tradite nudantes reiecta veste papillas,

quam iucunda mihi munera libet onyx,

vester onyx, casto colitis quae iura cubili.

Sed quae se impuro dedit adulterio,

illius a mala dona levis bibat irrita pulvis:

namque ego ab indignis praemia nulla peto.

Sed magis, o nuptae, semper concordia vestras,

semper amor sedes incolat assiduus.

Tu vero, regina, tuens cum sidera divam

placabis festis luminibus Venerem,

unguinis expertem non siris esse tuam me,

sed potius largis affice muneribus.

Sidera corruerint utinam! Coma regia fiam,

proximus Hydrochoï fulgeret Oarion!

Poem 67

Vocabulary for Poem 67

O dulci iucunda viro, iucunda parenti,

salve, teque bona Iuppiter auctet ope,

ianua, quam Balbo dicunt servisse benigne

olim, cum sedes ipse senex tenuit,

quamque ferunt rursus gnato servisse maligne,

postquam es porrecto facta marita sene.

Dic agedum nobis, quare mutata feraris

in dominum veterem deseruisse fidem.

"Non (ita Caecilio placeam, cui tradita nunc sum)

culpa mea est, quamquam dicitur esse mea,

nec peccatum a me quisquam pote dicere quicquam:

verum est ius populi: ianua quicque facit,

qui, quacumque aliquid reperitur non bene factum,

ad me omnes clamant: 'ianua, culpa tua est.'"

Non istuc satis est uno te dicere verbo,

sed facere ut quivis sentiat et videat.

"Qui possum? Nemo quaerit nec scire laborat."

Nos volumus: nobis dicere ne dubita.

"Primum igitur, virgo quod fertur tradita nobis,

falsum est. Non illam vir prior attigerit,

languidior tenera cui pendens sicula beta.

numquam se mediam sustulit ad tunicam;

sed pater illius gnati violasse cubile

dicitur et miseram conscelerasse domum,

sive quod impia mens caeco flagrabat amore,

seu quod iners sterili semine natus erat,

ut quaerendum unde unde foret nervosius illud,

quod posset zonam solvere virgineam."

Egregium narras mira pietate parentem,

qui ipse sui gnati minxerit in gremium.

"Atqui non solum hoc dicit se cognitum habere

Brixia Cycneae supposita speculae,

flavus quam molli praecurrit flumine Mella,

Brixia Veronae mater amata meae,

sed de Postumio et Corneli narrat amore,

cum quibus illa malum fecit adulterium.

Dixerit hic aliquis: 'Quid? Tu istaec, ianua, nosti,

cui numquam domini limine abesse licet,

nec populum auscultare, sed hic suffixa tigillo

tantum operire soles aut aperire domum?'

Saepe illam audivi furtiva voce loquentem

solam cum ancillis haec sua flagitia,

nomine dicentem quos diximus, utpote quae mi

speraret nec linguam esse nec auriculam.

Praeterea addebat quendam, quem dicere nolo

nomine, ne tollat rubra supercilia.

Longus homo est, magnas cui lites intulit olim

falsum mendaci ventre puerperium."

Poem 68

Vocabulary for Poem 68

Quod mihi fortuna casuque oppressus acerbo

conscriptum hoc lacrimis mittis epistolium,

naufragum ut eiectum spumantibus aequoris undis

sublevem et a mortis limine restituam,

quem neque sancta Venus molli requiescere somno

desertum in lecto caelibe perpetitur,

nec veterum dulci scriptorum carmine Musae

oblectant, cum mens anxia pervigilat:

id gratum est mihi, me quoniam tibi dicis amicum,

muneraque et Musarum hinc petis et Veneris.

Sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Mani,

neu me odisse putes hospitis officium,

accipe, quis merser fortunae fluctibus ipse,

ne amplius a misero dona beata petas.

Tempore quo primum vestis mihi tradita pura est,

iucundum cum aetas florida ver ageret,

multa satis lusi: non est dea nescia nostri,

quae dulcem curis miscet amaritiem.

Sed totum hoc studium luctu fraterna mihi mors

abstulit. O misero frater adempte mihi,

tu mea tu moriens fregisti commoda, frater,

tecum una tota est nostra sepulta domus,

omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

quae tuus in vita dulcis alebat amor.

Cuius ego interitu tota de mente fugavi

haec studia atque omnes delicias animi.

Quare, quod scribis Veronae turpe Catullo

esse, quod hic quisquis de meliore nota

frigida deserto tepefactet membra cubili,

id, Mani, non est turpe, magis miserum est.

Ignosces igitur si, quae mihi luctus ademit,

haec tibi non tribuo munera, cum nequeo.

Nam, quod scriptorum non magna est copia apud me,

hoc fit, quod Romae vivimus: illa domus,

illa mihi sedes, illic mea carpitur aetas;

huc una ex multis capsula me sequitur.

Quod cum ita sit, nolim statuas nos mente maligna

id facere aut animo non satis ingenuo,

quod tibi non utriusque petenti copia posta est:

ultro ego deferrem, copia siqua foret.

Non possum reticere, deae, qua me Allius in re

iuverit aut quantis iuverit officiis,

ne fugiens saeclis obliviscentibus aetas

illius hoc caeca nocte tegat studium:

sed dicam vobis, vos porro dicite multis

milibus et facite haec carta loquatur anus.

. . .

notescatque magis mortuus atque magis,

nec tenuem texens sublimis aranea telam

in deserto Alli nomine opus faciat.

Nam, mihi quam dederit duplex Amathusia curam,

scitis, et in quo me torruerit genere,

cum tantum arderem quantum Trinacria rupes

lymphaque in Oetaeis Malia Thermopylis,

maesta neque assiduo tabescere lumina fletu

cessarent tristique imbre madere genae.

Qualis in aërii perlucens vertice montis

rivus muscoso prosilit e lapide,

qui cum de prona praeceps est valle volutus,

per medium densi transit iter populi,

dulce viatori lasso in sudore levamen,

cum gravis exustos aestus hiulcat agros,

ac velut in nigro iactatis turbine nautis

lenius aspirans aura secunda venit

iam prece Pollucis, iam Castoris implorata,

tale fuit nobis Allius auxilium.

Is clausum lato patefecit limite campum,

isque domum nobis isque dedit dominae,

ad quam communes exerceremus amores.

Quo mea se molli candida diva pede

intulit et trito fulgentem in limine plantam

innixa arguta constituit solea,

coniugis ut quondam flagrans advenit amore

Protesilaëam Laüdamia domum

inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro

hostia caelestis pacificasset eros.

Nil mihi tam valde placeat, Ramnusia virgo,

quod temere invitis suscipiatur eris.

Quam ieiuna pium desideret ara cruorem,

docta est amisso Laüdamia viro,

coniugis ante coacta novi dimittere collum,

quam veniens una atque altera rursus hiems

noctibus in longis avidum saturasset amorem,

posset ut abrupto vivere coniugio,

quod scibant Parcae non longo tempore abesse,

si miles muros isset ad Iliacos.

Nam tum Helenae raptu primores Argivorum

coeperat ad sese Troia ciere viros,

Troia (nefas!) commune sepulcrum Asiae Europaeque,

Troia virum et virtutum omnium acerba cinis,

quaene etiam nostro letum miserabile fratri

attulit. Ei misero frater adempte mihi,

ei misero fratri iucundum lumen ademptum,

tecum una tota est nostra sepulta domus,

omnia tecum una perierunt gaudia nostra,

quae tuus in vita dulcis alebat amor.

Quem nunc tam longe non inter nota sepulcra

nec prope cognatos compositum cineres,

sed Troia obscena, Troia infelice sepultum

detinet extremo terra aliena solo.

Ad quam tum properans fertur lecta undique pubes

Graeca penetralis deseruisse focos,

ne Paris abducta gavisus libera moecha

otia pacato degeret in thalamo.

Quo tibi tum casu, pulcerrima Laüdamia,

ereptum est vita dulcius atque anima

coniugium: tanto te absorbens vertice amoris

aestus in abruptum detulerat barathrum,

quale ferunt Graï Pheneum prope Cylleneum

siccare emulsa pingue palude solum,

quod quondam caesis montis fodisse medullis

audit falsiparens Amphitryoniades,

tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta

perculit imperio deterioris eri,

pluribus ut caeli tereretur ianua divis,

Hebe nec longa virginitate foret.

Sed tuus altus amor barathro fuit altior illo,

qui tamen indomitam ferre iugum docuit.

Nam nec tam carum confecto aetate parenti

una caput seri nata nepotis alit,

qui, cum divitiis vix tandem iuventus avitis

nomen testatas intulit in tabulas,

impia derisi gentilis gaudia tollens

suscitat a cano volturium capiti:

nec tantum niveo gavisa est ulla columbo

compar, quae multo dicitur improbius

oscula mordenti semper decerpere rostro,

quam quae praecipue multivola est mulier.

Sed tu horum magnos vicisti sola furores,

ut semel es flavo conciliata viro.

Aut nihil aut paulo cui tum concedere digna

lux mea se nostrum contulit in gremium,

quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido

fulgebat crocina candidus in tunica.

Quae tamen etsi uno non est contenta Catullo,

rara verecundae furta feremus erae,

ne nimium simus stultorum more molesti.

Saepe etiam Iuno, maxima caelicolum,

coniugis in culpa flagrantem concoquit iram,

noscens omnivoli plurima furta Iovis.

Atqui nec divis homines componier aequum est,

. . .

. . .

ingratum tremuli tolle parentis onus.

Nec tamen illa mihi dextra deducta paterna

fragrantem Assyrio venit odore domum,

sed furtiva dedit mira munuscula nocte,

ipsius ex ipso dempta viri gremio.

Quare illud satis est, si nobis is datur unis

quem lapide illa dies candidiore notat.

Hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus

pro multis, Alli, redditur officiis,

ne vestrum scabra tangat rubigine nomen

haec atque illa dies atque alia atque alia.

Huc addent divi quam plurima, quae Themis olim

antiquis solita est munera ferre piis.

Sitis felices et tu simul et tua vita,

et domus ipsa in qua lusimus et domina,

et qui principio nobis †terram dedit aufert†,

a quo sunt primo omnia nata bona,

et longe ante omnes mihi quae me carior ipso est,

lux mea, qua viva vivere dulce mihi est.