Book 1.1-7

Caesar Gallic War | Bibliography of Editions Used | Maps and Tools | About | Contact

---

Chap. 1. A brief description of the great divisions of Gaul, and of their inhabitants. Chap. 2-4. The ambition and downfall of Oregetorix. Chap. 2 Orgetorix persuades the Helvetii to invade Gaul. Chap. 3. The Helvetii make preparations. Orgetorix conspires with other chiefs. Chap. 4. Orgetorix is tried for conspiracy, but escapes. His sudden death. Chap. 5-6. Caesar thwarts the efforts of the Helvetii to cross the Rhone and march through the Roman province. Chap. 5. The Helvetii burn their dwellings and secure allies. Chap. 6. The Helvetii decide to march through the Roman Province. Chap. 7. Caesar hastens to Gaul and delays the Helvetii by a pretext. (Walker)

Chapter 1.1

Notes to 1.1 || Vocabulary for 1.1 || Audio for 1.1 || Video for 1.1

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano; continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum; attingit etiam ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum; vergit ad septentriones. Belgae ab extremis Galliae finibus oriuntur; pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni; spectant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad Pyrenaeos montes et eam partem Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat inter occasum solis et septentriones.

Chapter 1.2

Notes to 1.2 || Vocabulary for 1.2 || Audio for 1.2

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is, M. Messala et M. Pupio Pisone consulibus, regni cupiditate inductus coniurationem nobilitatis fecit, et civitati persuasit ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent: perfacile esse, cum virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id hoc facilius iis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios; tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab Helvetiis dividit. His rebus fiebat ut et minus late vagarentur et minus facile finitimis bellum inferre possent: qua ex parte homines bellandi cupidi magno dolore adficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque fortitudinis angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant.

Chapter 1.3

Notes to 1.3 || Vocabulary for 1.3 || Audio for 1.3

His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti, constituerunt ea quae ad proficiscendum pertinerent comparare, iumentorum et carrorum quam maximum numerum coemere, sementes quam maximas facere ut in itinere copia frumenti suppeteret, cum proximis civitatibus pacem et amicitiam confirmare. Ad eas res conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt: in tertium annum profectionem lege confirmant. Ad eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad civitates suscepit. In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio Sequano, cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu populi Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua occuparet, quod pater ante habuerat; itemque Dumnorigi Aeduo fratri Diviciaci, qui eo tempore principatum in civitate obtinebat ac maxime plebi acceptus erat, ut idem conaretur persuadet, eique filiam suam in matrimonium dat. Perfacile factu esse illis probat conata perficere, propterea quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset: non esse dubium quin totius Galliae plurimum Helvetii possent; se suis copiis suoque exercitu illis regna conciliaturum confirmat. Hac oratione adducti inter se fidem et ius iurandum dant, et regno occupato per tres potentissimos ac firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse sperant.

Chapter 1.4

Notes to 1.4 || Vocabulary for 1.4 || Audio for 1.4

Ea res est Helvetiis per indicium enuntiata. Moribus suis Orgetorigem ex vinclis causam dicere coegerunt. Damnatum poenam sequi oportebat ut igni cremaretur. Die constituta causae dictionis Orgetorix ad iudicium omnem suam familiam ad hominum milia decem undique coegit, et omnes clientes obaeratosque suos, quorum magnum numerum habebat, eodem conduxit: per eos ne causam diceret se eripuit. Cum civitas ob eam rem incitata armis ius suum exequi conaretur, multitudinemque hominum ex agris magistratus cogerent, Orgetorix mortuus est; neque abest suspicio, ut Helvetii arbitrantur, quin ipse sibi mortem consciverit.

Chapter 1.5

Notes to 1.5 || Vocabulary for 1.5 || Audio for 1.5

Post eius mortem nihilo minus Helvetii id quod constituerant facere conantur, ut e finibus suis exeant. Ubi iam se ad eam rem paratos esse arbitrati sunt, oppida sua omnia, numero ad duodecim, vicos ad quadringentos, reliqua privata aedificia incendunt; frumentum omne, praeterquam quod secum portaturi erant, comburunt, ut domum reditionis spe sublata paratiores ad omnia pericula subeunda essent; trium mensum molita cibaria sibi quemque domo efferre iubent. Persuadent Rauracis et Tulingis et Latobrigis finitimis suis uti eodem usi consilio, oppidis suis vicisque exustis, una cum eis proficiscantur, Boiosque, qui trans Rhenum incoluerant et in agrum Noricum transierant Noreiamque oppugnarant, receptos ad se socios sibi asciscunt.

Chapter 1.6

Notes to 1.6 || Vocabulary for 1.6 || Audio for 1.6

Erant omnino itinera duo, quibus itineribus domo exire possent: unum per Sequanos, angustum et difficile, inter montem Iuram et flumen Rhodanum, vix qua singuli carri ducerentur; mons autem altissimus impendebat, ut facile perpauci prohibere possent: alterum per provinciam nostram, multo facilius atque expeditius, propterea quod inter fines Helvetiorum et Allobrogum, qui nuper pacati erant, Rhodanus fluit, isque non nullis locis vado transitur. Extremum oppidum Allobrogum est proximumque Helvetiorum finibus Genava. Ex eo oppido pons ad Helvetios pertinet. Allobrogibus sese vel persuasuros, quod nondum bono animo in populum Romanum viderentur, existimabant vel vi coacturos ut per suos fines eos ire paterentur. Omnibus rebus ad profectionem comparatis, diem dicunt, qua die ad ripam Rhodani omnes conveniant. Is dies erat a. d. V. Kal. April., L. Pisone, A. Gabinio consulibus.

Chapter 1.7

Caesari cum id nuntiatum esset, eos per provinciam nostram iter facere conari, maturat ab urbe proficisci, et quam maximis potest itineribus in Galliam ulteriorem contendit, et ad Genavam pervenit.

Vocabulary for 1.7 || Audio for 1.7

Caesari: he had been consul in the year 59, and at the end of his year of office he had immediately become proconsul of Gaul. He was at this time near Rome, preparing to leave for his province. The news merely hastened his movements. (Walker)

id: 'this fact', explained by its appositive, the clause eos ... conari, 'that they were planning, etc.' (Walker)

Caesari cum id nuntiatum esset…maturat: Note the position of Caesari. The cum clauses with the subjunctive denote nothing more than a part of a past series of events. Often an English expression can be found much more simple, and conveying the temporal idea much less awkwardly than a heavy sentence introduced by when; e.g. the sentence means, ‘Caesar, on receipt of the news that…hastened.’ (Harper & Tolman)

quam maximis potest itineribus: stronger than quam maximis itineribus; ‘with the utmost possible speed.’ (Kelsey); (by the greatest marches that he is able to make), ‘with all possible speed’…. We learn from Plutarch that he travelled 90 miles a day. (Towle & Jenks)

ulteriorem: = transalpinam, ‘beyond the Alps’ from Rome. (Walker)

Provinciae toti quam maximum potest militum numerum imperat (erat omnino in Gallia ulteriore legio una), pontem qui erat ad Genavam iubet rescindi.

provinciae...imperat: 'he levied upon the province.' (Walker) tactical map

Ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt nobilissimos civitatis, cuius legationis Nammeius et Verucloetius principem locum obtinebant, qui dicerent sibi esse in animo sine ullo maleficio iter per provinciam facere, propterea quod aliud iter haberent nullum: rogare ut eius voluntate id sibi facere liceat.

certiores facti sunt: ‘were informed,’ lit. ‘were made more certain.’ (Walker)

princeps, -ipis adj.: taking the first place; chief, most prominent, first; as a noun, chief or principal person, leader, chief. (Walker)

qui dicerent: ‘in order to say.’ (Kelsey)

Caesar, quod memoria tenebat L. Cassium consulem occisum exercitumque eius ab Helvetiis pulsum et sub iugum missum, concedendum non putabat; neque homines inimico animo, data facultate per provinciam itineris faciendi, temperaturos ab iniuria et maleficio existimabat.

L. Cassium: This officer was defeated in 107 B.C. by the Tigurini, one of the four Helvetian tribes. According to the Epitome of Livy (ch. 65, with which cf. Orosius, v, 15, §§ 23-4), the defeat took place in the country of the Nitiobroges, which corresponded with the departments of Lotet-Garonne and Tarn-et-Garonne. (Rice Holmes)

occisum...pulsum...missum: these are perfect passive infinitives in indirect discourse, and depend on memoriā tenebat, which is equivalent to a verb of knowing. The perfect infinitive represents the action as past at the time of tenebat; "that Lucius Cassius had been slain," etc. (Walker)

sub iugum: 'under the yoke.' The ' yoke' was composed of two javelins planted in the ground and crossed above by a third. The troops were disarmed before they defiled under it; and in doing so they were of course obliged to stoop, and were mocked by their enemies. (Rice Holmes)

concedendum non putabat: ‘did not think that the request ought to be granted’ ; less freely, ‘that the concession ought to be made.’ (Kelsey)

data facultate: = si facultas data esset, ‘if opportunity should have been granted.’ (Kelsey)

Tamen, ut spatium intercedere posset dum milites quos imperaverat convenirent, legatis respondit diem se ad deliberandum sumpturum: si quid vellent, ad Id. April. reverterentur.

si quid vellent: quid: ‘anything’ (Kelsey); vellent, reverterentur: ‘they want,’ ‘they should return’ (Kelsey)

---

Caesar Gallic War | Bibliography of Editions Used | Maps and Tools | About | Contact

---